Een recente drieluik in The Lancet richt de schijnwerpers op ultrabewerkte voedingsmiddelen (UBV’s) en beschrijft de diepgaande implicaties voor gezondheid en beleid. Hieronder staan de vijf belangrijkste inzichten.
1. Schade gaat verder dan nutriënten
De auteurs benadrukken dat schade door UBV’s niet alleen verklaard kan worden door hoge hoeveelheden suiker, vet of zout. Het gaat ook om de industrieel ontwrichte voedselmatrix, lage gehaltes aan bioactieve stoffen en de ultrabewerkte textuur.
2. Nutriëntgerichte regelgeving is onvoldoende
Huidige maatregelen die focussen op vet, suiker en zout schieten tekort, omdat ze de rol van voedselbewerking onvoldoende meenemen. UBV-producenten spelen hierop in door ingrediëntendrempels te omzeilen, terwijl de bewerking blijft. De studie pleit voor regulering die bewerkingsniveau, additieven en hulpstoffen expliciet betrekt.
3. Consistente koppeling tussen UBV en chronische aandoeningen
De bewijslast omvat tientallen cohorten die hogere consumptie van UBV’s koppelen aan onder andere obesitas, cardiovasculaire aandoeningen, diabetes type 2, chronische nierziekten en depressie. Hoewel het oorzakelijk verband niet volledig bewezen is, voldoen de criteria voor oorzakelijke verbanden grotendeels.
4. Verpakking en additieven als extra risicofactor
Verpakkingsmaterialen van UBV’s bevatten vaak chemische stoffen zoals bisfenolen, ftalaten of PFAS, die endocriene functies kunnen verstoren. Deze dimensie vereist naast de voedingswaarde ook aandacht in beleid en praktijk.
5. Wereldwijd toenemende verdringing van traditionele voeding
In lage- en middeninkomenslanden stijgt de consumptie van UBV’s het sterkst, vaak ten koste van een traditioneel voedingspatroon en minimale bewerking. De auteurs waarschuwen dat dit leidt tot verhoogde ziektelast.
Voor gezondheidsprofessionals betekent dit dat het noodzakelijk is om verder te kijken dan macro- en micronutriënten alleen: verwerking, additieven, voedselmatrix en context spelen mee.
Scrinis G, Popkin BM, Corvalan C, et . Policies to halt and reverse the rise in ultra-processed food production, marketing, and consumption. The Lancet. 18 november 2025