Een leefstijlprogramma gebaseerd op een plantaardig dieet, lichaamsbeweging en stressmanagement heeft een positief effect op patiënten met reumatoïde artritis. Dat blijkt uit Nederlands onderzoek uitgevoerd in de Reade polikliniek voor reumatologie en revalidatie in Amsterdam.
De studie kreeg de naam ‘plants for joints’, omdat een volledig plantaardige voeding onderdeel is van het leefstijlprogramma. De Nederlandse diëtist Wendy Walrabenstein is hoofdauteur van deze studie waarvan de publicatie onlangs verscheen in het tijdschrift Rheumatology. Het onderzoek vond plaats tussen mei 2019 en september 2021. Naast een plantaardige voeding waren beweging, stress en slaapmanagement onderdeel van het leefstijlprogamma.
De groep deelnemers bestond uit mensen met reumatoïde artritis (RA) met een lichte tot matige ziekte-activiteit. Voor de bepaling van de ziekteactiviteit maakten de onderzoekers gebruik van de DAS28-score. Dit is een schaal van 0-10, voor de vaststelling van het aantal pijnlijke gewrichten, aantal gezwollen gewrichten, de waarde van de bloedbezinking en de VAS-score. In totaal voltooiden 77 personen, waarvan 40 in de verumgroep en 37 in de controlegroep, de studie. De deelnemers waren voor 92% vrouw, met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar, een BMI van 26 kg/m2 en een gemiddelde DAS28-score van 3,8.
De leefstijlinterventie duurde 16 weken en deelnemers kregen instructies in de vorm van groepsbijeenkomsten. De onderzoekers bleven de deelnemers na de interventieperiode twee jaar lang volgen. De deelnemers hielden hun medicatie waar mogelijk drie maanden voor de studie en tijdens de studie stabiel. De primaire uitkomstmaat was de ziekte-activiteit op basis van de DAS28-score. Secundaire uitkomsten waren antropometrische, metabole en door de patiënt gerapporteerde metingen.
Na 16 weken had de verumgroep een gemiddeld 0,9 punt grotere verbetering van de DAS28-score vergeleken met de controlegroep. De interventie leidde tot grotere dalingen in lichaamsgewicht (verschil -3,9 kg), vetmassa (-2,8 kg), middelomtrek (-3 cm), HbA1c (-1,3 mmol/mol) en LDL-cholesterol (-0,32 mmol/l), terwijl door de patiënt gerapporteerde uitkomstmaten, bloeddruk, glucose en andere lipiden niet veranderden.
De auteurs concluderen dat het 16 weken durende multidisciplinaire leefstijlprogramma de ziekteactiviteit aanzienlijk verminderde en de metabole status verbeterde bij mensen met RA met een lage tot matige ziekteactiviteit. Het resultaat overtrof de minimaal klinisch relevante verbetering van 0,8 en is vergelijkbaar met wat in het algemeen in geneesmiddelenonderzoek wordt bereikt.
Aangezien de deelnemers meerdere leefstijlfactoren combineerden, is niet bekend wat de individuele bijdrage van deze factoren aan de resultaten is geweest. Een andere beperking is dat de interventiegroep extra aandacht kreeg, wat een gedeeltelijke verklaring zou kunnen zijn van de verbetering van subjectieve uitkomstmaten. Nader onderzoek is nodig om na te gaan of plantaardige diëten het anabole effect van dierlijke eiwitten kunnen nabootsen om het behoud van spiermassa tijdens het afvallen te waarborgen.
Walrabenstein W, Wagenaar C A, van der Leeden M, et al. A multidisciplinary lifestyle program for rheumatoid arthritis: the “Plants for Joints” randomized controlled trial. Rheumatology, 2023.