Moet je als behandelaar de patiënt zelf aan het werk zetten? Het antwoord is ja als we studies over empowerment mogen geloven. Empowerment betekent dat de patiënt meer verantwoordelijkheid krijgt in zijn eigen behandeling en meer samenwerkt met de behandelaar. In geval van diabetes blijkt een goede samenwerking vruchten af te werpen.1
Want wat is het klassieke plaatje van een diabetesbehandeling? Succes wordt gemeten op basis van therapietrouw. Volgt de patiënt nauwgezet de instructies op? Terwijl het voor hem lastig genoeg is om al die medische aanbevelingen in zijn dagdagelijkse leven te integreren. De patiënt kent het risico van chronische hyperglycemie genoeg. Het gevolg is dat hij continu stress over zijn bloedsuiker heeft tot ongenoegen van arts.
Empowerment wilt zeggen: de patiënt krijgt de kennis nodig om zijn eigen gedrag (en dat van anderen) aan te passen, zodat hij de levenskwaliteit van zichzelf (en anderen) kan verbeteren. In dit geval moet hij ervan overtuigd worden dat diabetes een patiënt-beheersbare ziekte is. Educatie is een belangrijke stap, hij moet voldoende kennis hebben om voor zichzelf beslissingen te kunnen nemen. Hij moet ook doelstellingen leren vastleggen en ernaartoe streven. De patiënt wordt een actieve partner: hij is immer expert - niet van de ziekte, die rol blijft voor de arts - van zijn eigen leven.
Het potentieel van empowerment is groot. De meeste studies tonen bijkomende verlaging van HbA1c.1 Een Brazilaanse studie met 238 patiënten toont dat empowerment niet alleen HbA1c verlaagt, maar ook HDL-, LDL- en totaal cholesterol, en bloeddruk verbetert.2 De patiënten volgden toe, groepsessies verspreid over een jaar, waar onder meer leefstijlverandering besproken werd.Empowerment vraagt dat de zorgverlener meer tijd investeert in de patiënt, vooral in het begin. Wel wordt verwacht dat de patiëntbezoeken gaandeweg efficiënter zullen verlopen en dat het aantal bezoeken op termijn juist kan gaan dalen. Patiënten zullen vaker het woord nemen en moderne communicatiekanalen kunnen ingezet worden om bezoeken uit te sparen.
Łuczyński W, Głowińska-Olszewska B, Bossowski A. Empowerment in the Treatment of Diabetes and Obesity. J Diabetes Res. 2016;2016:5671492. doi: 10.1155/2016/5671492
Cortez DN, Macedo MM, Souza DA et al. Evaluating the effectiveness of an empowerment program for self-care in type 2 diabetes: a cluster randomized trial. BMC Public Health. 2017; 17(1):41 doi:10.1186/s12889-016-3937-5