Onderzoekers van de Universiteit van Pennsylvania analyseerden gegevens van 602 autopsiegevallen (1999–2022), waaronder personen met verschillende vormen van dementie, bewegingsstoornissen en gezonde controles. De mediane leeftijd bij overlijden was 78 jaar. Voor een subgroep van 287 deelnemers waren scores van de Clinical Dementia Rating Sum of Boxes (CDR-SB) beschikbaar (mediane leeftijd overlijden 79 jaar, man-vrouwverhouding vrijwel gelijk).
De onderzoekers berekenden de blootstelling aan PM₂.₅  op basis van het gemiddelde niveau in het jaar vóór overlijden of vóór de laatste CDR-SB-meting. Hiervoor gebruikten ze een model dat rekening houdt met woonadres en variatie in tijd en plaats.
De ernst van dementie stelden ze vast met CDR-SB. Daarnaast onderzochten ze tien neuropathologische kenmerken van alzheimer, evenals andere hersenafwijkingen zoals eiwitophopingen en cerebrovasculaire schade. Analyses corrigeerden voor demografie en het APOE ε4-allel.
Resultaten tonen dat hogere blootstelling aan PM₂.₅ in het jaar vóór overlijden gepaard gaat met ernstiger alzheimer-gerelateerde hersenschade. Elke toename van blootstelling verhoogde de kans hierop met circa 19%. In de subgroep met dementiescores was meer fijnstof bovendien geassocieerd met sterkere geheugen- en functieproblemen. Ongeveer tweederde van dit verband verliep via alzheimer-typische hersenafwijkingen, wat wijst op een belangrijke mediërende rol van neuropathologie.
De onderzoekers concluderen dat PM₂.₅ niet alleen samenhangt met meer alzheimer-hersenschade, maar ook met grotere cognitieve en functionele achteruitgang. De studie heeft een aantal beperkingen. Het onderzoek richtte zich alleen op overleden personen, waardoor de resultaten niet vanzelfsprekend gelden voor de hele bevolking. De gegevens over blootstelling aan fijnstof zijn afgeleid van woonadressen en niet van daadwerkelijke blootstellingen. Hoewel de blootstelling vóór overlijden vastligt, geeft dat nog geen zekerheid over een oorzakelijk verband.