Het met afstand belangrijkste voedingsmiddel is water. Zonder water geen leven. Zonder zuurstof ook geen leven, maar gassen worden niet tot de voedingsmiddelen gerekend. De met afstand bekendste chemische formule is die van water: H2O. Gek genoeg is deze formule misschien wel beter bekend als de functie van water als voedingsmiddel voor de mens. In vrijwel ieder voedingsmiddel dat we tot ons nemen, zit water. Een komkommer bestaat voor 97% uit water, zelfs een droog Mariakaakje bevat nog 3% water. Toen ik eens tijdens een lezing over water vroeg hoeveel water er in bier zit, antwoordden de meeste toehoorders 0%. Toegegeven, het waren basisschoolleerlingen, maar toch. Hoeveel water zit er in de mens? Als percentage van het lichaamsgewicht is dat ongeveer 70, als percentage van de hoeveelheid moleculen zelfs 90.
Regulatie van de waterhuishouding in het menselijk lichaam is kritisch. We verliezen het meeste water via urine (een volwassen persoon 0,8 tot 2 liter per dag). Door te zweten verliezen we water, afhankelijk van de lichamelijke inspanning en de omgevingstemperatuur. In een woestijn kun je tot 2 liter per uur zweten. Tijdens een halve marathon in de zomer bij een temperatuur boven de 30 ºC ben ik zelf wel eens meer dan 2 kilo (lees: 2 liter water) verloren. Het zweten heeft als functie om de verhoogde lichaamstemperatuur onder controle te krijgen. De verdamping van het water in het zweet geeft de koeling. Via de uitademingslucht verliezen we ook water, zo’n 0,2 tot 0,5 liter per dag. Ten slotte verliezen we water via de ontlasting. Onder normale omstandigheden is dat beperkt, maar bij ernstige diarree zoals bij cholera kan dat oplopen tot 10 liter per dag. Dehydratie is dan ook de directe doodsoorzaak in dat geval.
De eerste verschijnselen van dehydratie kunnen al optreden bij een verlies van 1-2%. Het eerste verschijnsel is (gelukkig) het optreden van de dorstprikkel. Bij ouderen is die prikkel minder en die moeten dus, vooral tijdens periodes van hitte, attent zijn en blijven om voldoende te drinken.
Hoeveel water moet je drinken? Daarvoor bestaan geen officiële richtlijnen. Er bestaat wel een overvloed aan onbewezen adviezen. Het advies om acht glazen water per dag te drinken (wat neerkomt op 2 liter) komt voort uit een verkeerde interpretatie van eerdere aanbevelingen. Die aanbevelingen berustten op de hoeveelheid water die je met voeding binnenkrijgt (dus ook de komkommers, koffie, thee, zelfs bier) en dus het equivalent van acht glazen water. Het filtreren van kraanwater, wat influencers voor een ruime vergoeding beweren, is in Nederland absoluut niet nodig. Ondeskundig gebruik kan juist tot biofilms van bacteriën leiden en daardoor tot gezondheidsrisico’s. Maar als je in een bergachtig gebied de neiging krijgt om uit een klaterend beekje water te drinken, dan is vooraf filtreren wél aan te bevelen. Je weet nooit wat er zich stroomopwaarts afspeelt.
Vanwege de essentiële rol van water zou het niet nodig zijn om nog extra gezondheidsclaims aan water toe te kennen. Voor de meeste van die claims, zoals een betere huid, bestaat geen bewijs. Enig bewijs bestaat er voor gewichtscontrole: het drinken van een halve liter water, een half uur voor iedere maaltijd, leidt tot gewichtsverlies. Echter alleen bij een laagcalorisch dieet en het effect berust waarschijnlijk op vervanging van suikerhoudende frisdranken door water. Maar dat is ook gezondheidswinst.
Te veel water drinken is onverstandig. Het kan leiden tot overhydratering, resulterend in een hyponatremie. Dit is een ernstige conditie waar soms sporters aan overlijden.
De kwaliteitseisen die een drinkwaterbedrijf aan een eindproduct stelt, eindigen allemaal op ‘loos’: kleurloos, reukloos en smaakloos. Lekker water, dat is dus eigenlijk niet de bedoeling van het drinkwaterbedrijf. Maar dat neemt niet weg dat een verfrissend glas water uit de kraan of uit een flesje lekker kan zijn.
