Wees erop voorbereid. Dit boek roept een uitgebreid scala aan emoties op. Denk aan verbazing, verontwaardiging, boosheid, maar ook afwisselend gevoelens van machteloosheid en strijdvaardigheid. Want als je al wist hoe ziekmakend veel producten van de voedingsindustrie zijn en hoe willens en wetens de argeloze consument wordt misleid, dan toont dit boek dat het nóg erger is dan je al dacht. Huisarts Staf Henderickx heeft veel onoorbare praktijken tot op de bodem uitgezocht en schetst de ziekmakende samenstelling van ultrabewerkte voeding.

Te vet, te zoet, te zout en vol chemische additieven. Een aanzienlijk deel van de volwassenen en kinderen is eraan verslaafd geraakt. De manier waarop de voedselproducenten bewust verslaving stimuleren, doet de haren te berge rijzen. Zo imiteert ultrabewerkte voeding de lekkere smaak van suiker met zoetstoffen die een beloningsgevoel in de hersenen uitlokken, er ontstaat kortsluiting in de mond tussen de sensatie op de tong en het voedsel dat in de darmen arriveert, wat de honger stimuleert en meer doet eten. Fabrikanten maken oliën ‘geschikt’ om te verwerken in alle soorten voeding door deze te raffineren, te harsen, te gommen en te filteren met fosforzuur. Ze neutraliseren met bijtende soda, bleken met bentonietklei en met hogedrukstoom. Alleen de koudgeperste oliën vormen hierop een uitzondering.
Henderickx definieert ultrabewerkte voeding als producten die zijn bereid met stoffen als gehydroliseerde eiwitten, maltodextrine of gehydrogeneerde vetten, en waaraan additieven zijn toegevoegd als kleurstoffen, conserveermiddelen, smaakversterkers en zoetstoffen. Tot deze categorie behoren producten zoals frisdranken, voorverpakte maaltijden, broodbeleg en schijnbaar onverdachte producten zoals beschuit, ontbijtgranen, crackers, smoothies en vruchtenyoghurt. De redenen om additieven toe te voegen, zijn onder andere de verbetering van smaak, uiterlijk en houdbaarheid. Dat gebeurt met innovatieve ingrediënten zoals enzymen, eiwitten, nanopartikels, suikeralcoholen, permeaten, voedingszuren en cyclodextrinen. Daar komen ook nog smaak-, zoet- en kleurstoffen, stabilisatoren, glansmiddelen, meelverbeteraars, rijsmiddelen, geleer- en verdikkingsmiddelen bij. Onvermijdelijk zijn er ook chemische reststoffen uit de landbouw en veeteelt in terechtgekomen. Denk aan pesticiden, hormonen, zware metalen en toxische stoffen door de raffinagetechnieken. Die kunnen hormonen ontregelen, zenuw- en hersenletsels uitlokken en het DNA beschadigen waardoor ze de vruchtbaarheid aantasten en aangeboren afwijkingen en kanker kunnen veroorzaken. Jaarlijks komen er naar schatting tweeduizend nieuwe chemische substanties op de markt.
Los van deze wanpraktijken, is er ook nog de misleidende communicatie. Op een verpakking staat soms ’40% extra groenten’, terwijl het product slechts 20 gram groenten in poedervorm bevat, goed voor het equivalent van één kerstomaatje. Een populair product als Nutella is weliswaar een succesverhaal voor de rijke familie Ferrero, maar een ramp voor de bodem, het water, de biodiversiteit en de gezondheid. Want Nutella-choco bevat 56% suiker en 20% palmolie, verder aangevuld met hazelnoten en cacao. Maar liefst 70% van het supermarktaanbod bestaat uit ultrabewerkte voeding. De gezondheids- en milieuschade waar de maatschappij voor opdraait, wordt niet in de prijs verrekend. Big food krijgt de lusten, de maatschappij draait op voor de lasten.
Henderickx schiet echter flink uit de bocht als hij voedingssupplementen zonder onderscheid ook onder ultrabewerkte voeding schaart. Hij is aanhanger van de gedachte dat een gevarieerde voeding voorziet in alle stoffen die je nodig hebt. Gezien zijn eigen verhaal hoe het met de bodem en het milieu gesteld is, zou hij toch echt beter moeten weten. Dat producenten van ultrabewerkte voeding ook graag een graantje willen meepikken op de markt van voedingssuppletie, was te verwachten. Beter had hij daarom kunnen waarschuwen om niet klakkeloos een (goedkoop) potje vitaminen uit het supermarktschap te pakken, maar liever wat meer geld uit te geven voor een kwaliteitsproduct.
Dit slik ik niet meer!
Staf Henderickx
Uitgeverij Lannoo
november 2024
Paperback, 213 blz.
Prijs € 24,99
ISBN 9789401413244