Zijn aftrap gaat over een stevig onderwerp waar in de medische wereld nogal wat misverstanden over bestaan. Om een tipje van de sluier op te lichten, hij zal onder andere duidelijkheid scheppen over twee fenomenen: bijnierinsufficiëntie en bijnieruitputting. Bij het eerste maakt de bijnier om medische redenen niet genoeg cortisol. Bij het tweede wordt cortisol niet op de juiste momenten en in voldoende hoeveelheden aangemaakt. Dat geeft verschillende symptomen. Ook zal hij toelichten waarom de term ‘bijnieruitputting’ de lading niet helemaal dekt, wat de oorzaken van de aandoening zijn en welke oplossingen je kunt bieden. Hij verklaart waarom iemand die al op weg is naar een burn-outravijn daar vaak nog niet zoveel van merkt. Onderwijl is diens cortisolgehalte in het bloed al flink te hoog. Hevige klachten ontstaan wanneer de stress zo chronisch wordt dat het stress-systeem er een beetje de brui aan lijkt te geven. Eenmaal in het ravijn terechtgekomen, wordt die persoon moeilijk coachbaar, want te confronterende mental coaching geeft ook stress. Ralph zal uitgebreid uitleggen waar je rekening mee moet houden als zorgprofessional. En hij geeft tips hoe je iemand in dat geval toch weer op de rit kan krijgen, wat je daarbij wel en vooral niet moet doen.

Hormoonfactor

Ralph Moorman heeft zijn sporen ruimschoots verdiend in de wereld van de complementaire geneeskunde. De basis daarvoor legde hij in 2009 met zijn boek De Hormoonfactor, dat al snel na publicatie een bestseller werd. Er gingen inmiddels meer dan tweehonderdduizend exemplaren over de toonbank en nog altijd wordt het boek goed verkocht. Hoe verklaart hij dit succes? Ralph: ‘Ik denk omdat ik er in ben geslaagd om wetenschappelijke informatie over hormonen in begrijpelijke taal om te zetten. Kennis, die vooral bij buitenlandse antiverouderingsartsen aanwezig was. Komt bij dat ik een van de eersten was die een groot bereik kreeg met de invloed van voeding en leefstijl op het hormoonsysteem. In elk geval in Nederland. Ik volgde veel internationale seminars en ging daarvoor vaak naar Amerika. In tegenstelling tot in Nederland hielden artsen zich daar wel bezig met symptomen van hormonale onbalans, de invloed van hormonen op bloedwaarden en verouderingsprocessen. Met de kennis die ik daar opdeed, heb ik onderzocht welke leefstijl bij een goede hormoonbalans past. De resultaten ervan heb ik beschreven in mijn eerste boek. Vervolgens heb ik mijn bedrijf uitgebouwd. Ik verzond nieuwsbrieven vol relevante informatie, publiceerde nieuwe boeken en startte in 2011 bij Sonnevelt Opleidingen een eigen opleiding voor zorgprofessionals om hen vanuit hormonen te leren denken. Scholing, waaraan veel behoefte bleek. Want de wetenschappelijke onderzoeken in die tijd beperkten zich voornamelijk tot de relatie tussen medicatie en hormonen. Over het verband met leefstijl was nauwelijks wat bekend.’

Yam-desembroden

Inmiddels heeft Ralph zich ontpopt als spreker, coach, docent en zelfs als productontwikkelaar. Veel supermarkten verkopen zijn glutenvrije Yam-desembroden, het gezonde alternatief voor gangbaar glutenvrij brood dat vaak vezelarm is en suiker en kunstmatige broodverbeteraars bevat. Daarnaast is Ralph nog altijd parttime personal trainer in de sportschool. Zijn opleiding Trainer Hormoonfactor schoolt niet alleen in hoe je gezondheidsklachten benadert vanuit het hormonale systeem, maar ook hoe je adviseert over voeding en stressbeperking, en anderen kan trainen. Een aantal van zijn vroegere studenten heeft inmiddels ook een groot bereik. Zo heeft de kennis over hormonen zich nog verder kunnen verbreiden.

Patenten

Ralph studeerde aan de universiteit van Wageningen (WUR) en begon zijn loopbaan als levensmiddelentechnoloog. Zijn grote wens was om het aanbod van supermarkten gezonder te maken, want het was hem duidelijk geworden dat dat grotendeels onnatuurlijk was en hormonen uit balans bracht. Een inzicht dat hem ertoe bracht zich verder te gaan scholen op dat gebied. ‘Ik las alles wat erover te lezen viel, verdiepte me in allerlei onderzoeken en sprak met veel deskundigen’, vertelt hij. Een inspanning waardoor hij zijn eigen visie kon creëren. Maar tijdens zijn stages realiseerde hij zich langzaam maar zeker dat zijn toekomst niet in de levensmiddelenindustrie zou liggen. Wellicht waren zijn drijfveren om gezonde producten voor de supermarkt te ontwikkelen toch enigszins naïef. Niemand zat te wachten op zijn natuurlijke oplossingen. Daar kon je immers geen patenten op aanvragen die zouden verhinderen dat een concurrent ze zou namaken. En als ze dat wel wilden doen, zouden ze moeten betalen.

Spiermassa

Dat besef vormde de eerste stap naar zijn specialisatie in hormonen. De volgende stap was zijn werk in de sportschool, waar hij mensen begeleidde als personal trainer. Werk waarvoor hij diverse sportschoolopleidingen volgde van waaruit hij zijn kennis verder verdiepte. Bij de uiteindelijke switch gaven ervaringen met zijn eigen lichaam de doorslag. ‘In die tijd ontmoette ik mensen die graag wilden afvallen en een gespierder lijf wensten. Dat bracht me op een idee. Wat zou er gebeuren als ik mijn eigen lichaam eens flink zou uitdagen om aan een natural-bodybuildwedstrijd mee te doen? Ik zou daarvoor zonder anabole steroïden een zo laag mogelijk vetpercentage en een zo groot mogelijke spiermassa moeten bereiken. Het werd me al snel duidelijk dat die twee resultaten strijdig zijn met elkaar. Want het eerste is katabool en het tweede anabool, zodat ik tijdens het laatste deel van dat traject juist veel spiermassa begon te verliezen. Om te weten hoe dat kwam, liet ik mijn hormonen meten. Zo ontdekte ik dat mijn bloedspiegels aan schildklierhormoon en testosteron in elkaar waren gestort. Mijn lijf werkte me tegen omdat ik het in een survivalstand had geduwd. Ook daar wilde ik meer over weten. Vervolgens ontdekte ik dat die stand slechts een van de oorzaken is van hormonale onbalans. Andere zijn bijvoorbeeld overgewicht en langdurige stress. Ik stelde mezelf de vraag hoe je je hormonen dan juist te vriend zou krijgen. Want als je de strijd met ze zou aangaan, zou je het nooit winnen. Ik kon hierover echter weinig onderzoeksrapporten vinden. Die vond ik wel bij de eerdergenoemde wetenschappelijke pioniers in Amerika. De verbanden die zij zagen in de praktijk heb ik gedocumenteerd en verwerkt in mijn boek De Hormoonfactor. Nu, heel veel jaren later, bestaat er ontzettend veel onderzoek naar hormonen en leefstijl. De wetenschap heeft het onderwerp helemaal opgepikt.’

Maatwerk

Ralph heeft in al die jaren honderden mensen begeleid en een enorme praktijkervaring opgebouwd waardoor hij zijn cliënten maatwerk kan bieden. Want dat is tenslotte allemaal waar het om draait, vindt hij. Daarbij benadert hij het onderwerp hormonen heel holistisch. ‘Deze stoffen bepalen op allerlei manieren hoe we ons voelen, zowel mentaal als fysiek, hoe gezond we zijn en zelfs hoe we reageren op de mensen om ons heen. Hormonen in balans brengen gaat zelden om draaien aan één knop. Als ik bijvoorbeeld onderzoek zou doen naar mediterrane diëten in de landen waar dat vandaan komt, kijk ik ook niet alleen naar de consumptie van olijfolie. Ik zou me ook richten op de hoeveelheid zonlicht in die gebieden, of de mensen voedende contacten hebben, of ze zingeving ervaren. Mijn hormoonfactorprogramma gaat over maatwerk en daarin neem je heel veel leefstijlaspecten mee. Wie naar het totaal kijkt, ondervindt dat het ontzettend goed werkt.’

Geluksstoffen

Want vooral als er te vroeg wordt ingezoomd, kunnen er misverstanden ontstaan. Ralph: ‘Dat zie je bijvoorbeeld aan de manier waarop de medische wereld het obesitasprobleem aanpakt. Vanuit de invalshoek hormonen wordt er vaak vooral naar de stoffen leptine en ghreline gekeken. De eerste gaat over ‘oer’verzadiging en de tweede over ‘oer’honger. Het probleem is echter veel groter. De supermarkt biedt namelijk producten aan die op onnatuurlijke manier geluksstoffen vrijmaken in de hersenen. Zo raakt vaak het hormoon serotonine uit balans. Een ander voorbeeld. Oestrogeen is ook een soort gelukshormoon. Het gehalte daarvan daalt in situaties als vlak voor de menstruatie, tijdens bloedsuikerdips, bij insulineresistentie en als er sprake is van een burn-out. Mensen zijn dan geneigd om het gebrek daaraan weg te eten met dat soort supermarktvoedsel. Natuurvoeding daarentegen bevat dergelijke geluksstoffen niet. Als onderzoeken zich uitsluitend richten op leptine-resistentie, ontsnapt het echte probleem aan de aandacht.’

Stressbestendigheid

Dat Ralph zich tot dé hormoondeskundige van Nederland heeft ontwikkeld, heeft in zekere zin ook te maken met zijn jeugd. Zijn vader was biologieleraar en nam hem mee naar de dierentuin. Daar liet hij hem zien hoe al die verschillende diersoorten in balans kunnen blijven in verschillende omgevingen. De ene soort leeft onder de grond, de andere in boomtoppen en weer een andere onder water. Zijn vader vertelde hem daarbij ook over hormonen, omdat die de dieren in balans houden in een veranderende binnen- en buitenwereld.

Het gaat Ralph heel gemakkelijk af om ook goed voor zijn eigen hormonen te zorgen. Zo sport hij graag en veel en weet hij precies welk voedingspatroon goed bij hem past. Stress heeft hij nauwelijks omdat hij zijn bedrijf goed op de rit heeft en samenwerkt met een compagnon die hem veel werk uit handen neemt. Hij is natuurliefhebber, gaat vaak naar buiten en mag graag hiken tijdens vakanties. Toch is er wel een aspect dat hij in de gaten moet houden: ‘Mijn stressbestendigheid. Die loopt gevaar als ik in sleursituaties terechtkom. Dus ik blijf mezelf uitdagen met cursussen en nieuwe hobby’s. Ook is het voor mij belangrijk me met andere mensen te verbinden.’ Gaat dat over zaken als zingeving? ‘Ja, als een mens die niet ervaart, valt stressbestendigheid ook weg.’

Winnen

De vraag wat hij met zijn werk in de maatschappij tot stand hoopt te brengen, ontlokt hem een glimlach. ‘Ik heb geleerd dat als je iets heel groot wil maken, dat vaak tot teleurstellingen leidt. Ik heb collega’s ontmoet die ervoor wilden zorgen dat heel Nederland gezond zou worden. Maar zoiets gaat je nooit lukken. Beter kan je jezelf de vraag stellen wíe je wil helpen om gezonder te worden. Dat begint bij een gezondheidsbewuste doelgroep. Ik wil bewuste, gemotiveerde consumenten met mijn boeken en met wat ik doe sterker en bewuster maken. Ik hoop dat ze het daardoor gaan winnen van de huidige obesogene omgeving.’

Toekomst

Voor leefstijl- en voedingsgeneeskunde ziet Ralph een grote toekomst. ‘Ik heb zelf ervaren hoeveel je kan bereiken als je met artsen gaat samenwerken. Vooral jongere artsen staan daar tegenwoordig steeds meer voor open. De vraag naar een dergelijke aanpak is gigantisch groot en ik verwacht dat die voorlopig blijft groeien.’ 

dehormoonfactor.nl